โรคภูมิแพ้ตนเอง เป็นโรคภูมิต้านตนเอง (Autoimmune disease) ชนิดหนึ่ง เกิดจากการที่ร่างกายสร้างสารภูมิคุ้มกันต้านทาน หรืออิมมูน (Immune) ผิดปกติ โดยระบบภูมิคุ้มกันจะต่อต้านหรือทำลาย เนื้อเยื่อและเซลล์ต่างๆของร่างกายตนเองในระบบอวัยวะต่างๆ แทนที่ จะต่อต้านหรือทำลายสิ่งแปลกปลอมจากภายนอกร่างกาย
บทความโดย ภญ.เสาวณีย์ อินจันทร์
ฟรี ปรึกษาอาหารเสริม เครื่องสำอางและความงาม ตามหลักการแพทย์โดยเภสัชกร ได้ที่ Facebook : GURUCHECK เช็ค กับ กูรู
เช็ค ... อาการภูมิแพ้ตนเอง
ผู้ป่วยโรคนี้มีอาการได้หลายระบบ แต่ละระบบอาจจะมีความรุนแรง น้อยจนถึงรุนแรงมากถึงชีวิตได้อาการในระบบต่างๆมีดังนี้
- อาการทั่วไป เช่น ไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตามตัว
- อาการทางผิวหนัง มักจะมีผื่นแดงบริเวณใบหน้า บริเวณสันจมูก และ โหนกแก้ม 2 ข้าง เป็นรูปคล้ายผีเสื้อ
- อาการทางข้อ มักจะมีอาการอักเสบปวดบวมตามข้อบริเวณข้อ นิ้วมือ ข้อมือ ข้อไหล่ ข้อเข่าหรือข้อเท้า
- อาการทางไต ผู้ป่วยจะมีอาการไตอักเสบ โดยจะมีอาการบวม บริเวณเท้าและขา 2 ข้าง บวมบริเวณหน้าและหนังตา ปัสสาวะ เป็นฟอง
- อาการทางระบบเลือด มีอาการซีด อ่อนเพลียจากโลหิตจาง ติด เชื้อโรคได้ง่ายจากที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ มีจุดจ้ำเลือด เลือดออก ผิดปกติจากที่มีเกร็ดเลือดต่ำ
- อาการทางระบบประสาท มีอาการชัก พูดไม่รู้ เรื่อง ปวดศีรษะ แขนขาอ่อนแรงได้
- อาการทางระบบหัวใจและปอด มีอาการเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ เยื่อหุ้มปอดอักเสบ แน่นหน้าอก ไอเป็น เลือด หอบเหนื่อย
- อาการทางระบบทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง ตับอักเสบ
เช็ค ...สาเหตุภูมิแพ้ตนเอง
ปัจจุบัน ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดว่า อะไรเป็นสาเหตุให้เกิดการสร้างภูมิคุ้มกันต้านทานผิด ปกติ แต่จากการศึกษาเชื่อว่า น่ามาจากการผิดปกติจากพันธุกรรม โดยน่าเกิดจากความผิดปกติของยีน (Gene) หลายๆยีน ซึ่งมีทั้งชนิดถ่ายทอดได้ และชนิดไม่ถ่ายทอด
เช็ค ...การรักษาโรคภูมิแพ้ตัวเอง
ปัจจุบันยังไม่มียา หรือวิธีการรักษาโรคนี้ให้หายขาดได้ แต่เป็นการรักษาให้โรคสงบเป็นพักๆ และการรักษาประคับประคองตามอาการ วิธีการรักษาต่างๆ เช่น
- หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น/ปัจจัยเสี่ยงให้เกิดอาการ
- ให้ยากดภูมิคุ้มกันต้านทานของร่างกาย เช่น ยาในกลุ่มสเตียรอยด์ หรือยาเคมีบำบัดบางชนิดที่ใช้รักษาโรคมะเร็ง
- ให้ยาต้านการอักเสบชนิดไม่ใช่จากการติดเชื้อ
- ยาแก้ปวดต่างๆ เมื่อมีอาการปวด ช่น พาราเซตามอล หรือแอสไพริน
- การรักษาควบคุมโรคต่างๆที่เป็นผลข้างเคียง เช่น โรคไตเรื้อรัง หรือ ยาควบคุมอาการชัก
ที่กำลังอยู่ในการศึกษา คือ การปลูกถ่ายไต และการศึกษาหาต้นเหตุของโรค โดยเฉพาะในเรื่องของพันธุกรรมต่างๆ เพื่อให้การรักษาได้ถูกต้อง และอย่างเฉพาะเจาะจง และหาทางในการป้องกันการเกิดโรค
เช็ค ...การปฏิบัติตัวเมื่อเป็นโรคภูมิแพ้ตัวเอง
1. ผู้ป่วยจะได้รับยากดภูมิคุ้มกันและยาหลายชนิดเป็นระยะเวลานาน ดังนั้นผู้ป่วยจะต้องมีวินัยในการรับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่าง ถูกต้อง มาตรวจตามแพทย์นัดอย่างสม่ำเสมอ
2. หลีกเลี่ยงแสงแดด ตั้งแต่ช่วง 10.00 น.-16.00 น.ถ้าจำเป็นให้กางร่ม หรือใส่หมวก สวมเสื้อแขนยาวและใช้ยาทากันแดด
3. หลีกเลี่ยงความตึงเครียด ควรพักผ่อนให้เพียงพอและออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ
4. รับประทานอาหารที่สะอาด ถูกสุขลักษณะ มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ หลีกเลี่ยงอาหารเค็มจัด หวานจัด และมันจัด
5. ป้ องกันการตั้งครรภ์ขณะโรคยังไม่สงบ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากกำลังได้ยากดภูมิคุ้มกันอยู่แต่ไม่ควรใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดซึ่ง มีเอสโตรเจน เพราะอาจทำให้โรคกำเริบได้และไม่ควรใช้วิธีใส่ ห่วงด้วยเพราะมีโอกาสติดเชื้อสูงกว่าคนปกติ
6. หลีกเลี่ยงจากสถานที่แออัด มีคนหนาแน่น อากาศไม่บริสุทธิ์และไม่เข้าใกล้ผู้ที่กำลังเป็นโรคติดเชื้อ เช่น ไข้หวัด
7. ถ้ามีอาการผิดปกติที่เป็นอาการของโรคก เริบ เช่น บวม ผมร่วง ผื่น ปวดข้อ ให้รีบมาพบแพทย์
อ้างอิง
1. http://www.brkidney.org/download/SLE.pdf สถาบันโรคไตภูมิราชนครินทร
2. http://haamor.com/th
3. http://www.thaiclinic.com/sle.html โดย พต.นพ.ชาติวุฒิ ค้ำชู อายุรแพทย์โรคข้อและรูมาติสซึ่ม
4. https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/TH
