บทความโดย ภญ.เสาวณีย์  อินจันทร์     ปวดศีรษะ หรือปวดหัว (Headache) เป็นอาการที่พบบ่อยมากทั้งในเด็กและในผู้ใหญ่  เป็นอาการปวดที่เกิดขึ้นบริเวณศีรษะหรือคอส่วนบน ซึ่งเกิดจากเนื้อเยื่อและโครงสร้างรอบกระโหลกศีรษะหรือสมองเกิดการอักเสบหรือระคายเคือง จนทำให้เกิดอาการปวดขึ้น มีหลายภาวะ ที่ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ เช่น มีไข้ เครียด อดนอน ยาบางชนิด ความดันสูง ฯลฯ จนถึงโรครุนแรงในสมอง เช่น เนื้องอก เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น ฟรี ปรึกษาอาหารเสริม เครื่องสำอางและความงาม ตามหลักการแพทย์โดยเภสัชกร ได้ที่ Facebook : GURUCHECK เช็ค กับ กูรู     เช็ค ... อาการปวดหัว   อาการปวดหัวที่พบบ่อย ๆ โดยทั่วไปแล้วมี 4 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้   โรคปวดศรีษะไมเกรน(Migraines) จะปวดเป็นพักๆ ปวดข้างใดข้างหนึ่ง ปวดแบบตุบๆ ติดกันต่อเนื่องเป็นเวลานาน มัก มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ตาพร่ามัว หรือเห็นแสงสีร่วมอยู่ด้วย    โรคปวดศรีษะจากความเครียด (Tension headache) ปวดตื้อ ๆ หนัก ๆ ตรงบริเวณต้นคอ หรือท้ายทอย หรืออาจจะปวดรอบศีรษะคล้ายถูกเข็มขัดรัด   โรคปวดศรีษะแบบคลัสเตอร์(Cluster headache) อาการปวดรุนแรงแบบข้างเดียว ซึ่งมักจะปวดตุบๆที่กระบอกตา หรือรอบๆ ตา หรือที่บริเวณขมับ และมักจะเป็นข้างเดียว มักจะมีอาการน้ำตาไหลข้างเดียวและมีเส้นเลือดแตกในตา ทำให้เกิดอาการตาแดง   โรคปวดศรีษะจากแรงดันในสมองสูง(Increase Intracranial Pressure)  อาการปวดศีรษะแบบรุนแรง (ปวดศีรษะร้าย แรง) อาเจียนที่มีลักษณะเฉพาะ คือ จะพุ่งออกมาอย่างแรง (มักไม่ค่อยมีอาการคลื่นไส้นำก่อน) ตาพร่ามัวมองเห็นไม่ชัด มองเห็นภาพซ้อน ถ้าเป็นรุนแรงอาจ ชัก ซึมลง หมดสติ/โคม่า และ/หรือเสียชีวิตได้     เช็ค …สาเหตุของการปวดหัว     โรคปวดศรีษะไมเกรน(Migraines) สาเหตุของอาการปวดศีรษะไมเกรนยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่การศึกษาทางการแพทย์เชื่อว่าเกิดจากการขยายตัวของหลอดเลือดในสมอง อย่างผิดปกติ ทำให้มีสารเคมีที่ทำให้มีอาการปวดเกิดขึ้นที่ปลายประสาทรับความรู้สึกในส่วนของหน้า และศีรษะ จึงทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ   โรคปวดศรีษะจากความเครียด (Tension headache) สาเหตุก็มีหลายอย่าง เช่น ทำงานหนัก ใช้สมองมาก อารมณ์เครียด กังวลใจหรือ นอนหลับไม่เพียงพอ เป็นต้น ทำให้กล้ามเนื้อในร่างกายหดเกร็ง กระทบกับสมอง นำไปสู่อาการปวดหัว   โรคปวดศรีษะแบบคลัสเตอร์(Cluster headache) เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ประสาทสมองที่ 5 ซึ่งทำให้ระบบการส่งฮอร์โมนและสารสื่อประสาทปรวนแปร ส่งผลกระทบให้ประสาทสัมผัสอัตโนมัติที่ควบคุมการทำงานของต่อมน้ำลาย ต่อมน้ำตา และน้ำมูกทำงานผิดปกติ รวมทั้งปล่อยสารเคมีบางชนิดไปที่เยื่อหุ้มสมองชั้นนอก (Dura) ทำให้เกิดอาการปวดหัวในเวลาต่อมา   โรคปวดศรีษะจากแรงดันในสมองสูง(Increase Intracranial Pressure) สาเหตุจากการมีก้อน หรือสิ่งผิดปกติภายในสมอง เช่นเนื้องอกในสมอง เลือดออกในสมอง น้ำคั่งในสมอง หรือการติดเชื้อในสมอง ฯลฯ     เช็ค  …ยาที่ใช้รักษาอาการปวดหัว    ตัวอย่างยารักษาอาการปวดหัวที่ใช้บ่อย    ชื่อตัวยา               ตัวอย่างชื่อยี่ห้อ      กลไกการออกฤทธิ์      วิธีใช้     1.Paracetamol พาราเซตามอล       Tylenol ไทลินอล Sara ซาร่า   บรรเทาปวดและลดไข้ โดยยับยั้งการสร้างสารเคมีบางตัวในสมองของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับอาการปวด เช่น สารโพรสตาแกลนดิน (Prostaglandin) และจะชักนำให้เกิดกลไกการลดอุณหภูมิหรือลดไข้ของร่างกายลง    เด็ก 10-15 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ทุก 4-6 ชั่วโมง (หากจำเป็น) ไม่เกิน 5 ครั้งภายใน 24 ชั่วโมง ผู้ใหญ่ 500 มิลลิกรัม ทุก 4-6 ชั่วโมง ไม่เกิน 4,000 มิลลิกรัม ต่อวัน *ไม่ควรทานต่อเนื่องนานติดต่อกันเกิน 5 - 7 วัน   2. Ibuprofen  ไอบูโปรเฟน      Nurofen  นูโรเฟน  Gofen โกเฟน    ยับยั้งการทำงานของสารไซโคลออกซิจีเนส (Cyclooxygenase)ซึ่งจะไปเปลี่ยนสารเคมีบางกลุ่มให้กลายเป็นสารโพรสตาแกลนดิน (Prostaglandin) โพรสตาแกลนดินเป็นตัวชักนำให้เกิดอาการปวด การอักเสบ และก่อให้เกิดอาการไข้ของร่างกาย นอกจากนั้นไอบูโปรเฟนยังสามารถออกฤทธิ์โดยตรงที่สมองและบริเวณอวัยวะที่มีอาการปวดได้   เด็ก ให้รับประทานยาวันละ 30-50 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยแบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง (สูงสุดไม่เกินวันละ 2,400 มิลลิกรัม) ผู้ใหญ่ ให้รับประทานยาครั้งละ 400-800 มิลลิกรัม วันละ 3-4 ครั้ง *ควรรับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันทีเพื่อลดการระคายเคืองในกระเพาะอาหาร     เช็ค  ... สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการปวดหัว    ใบมะยม กับสูตรแก้ปวดหัว นำใบมะยมที่เป็นใบแก่รวมกัน 1 กำมือ ต้มน้ำสะอาดกะตามต้องการ ใส่น้ำตาลกรวดอย่าให้หวานนัก ต้มจนเดือดแล้วดื่มต่างน้ำขณะอุ่นครั้งละ 1 แก้ว เช้า-เย็น ก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ และก่อนนอน ทำดื่มเรื่อย ๆ จะช่วยให้ อาการปวดหัวที่เกิดจากสาเหตุดังกล่าว ทุเลาลงและหายในที่สุด   เช็ค  ... อาการปวดหัวที่ควรรีบพบแพทย์      ปวดหัวจนต้องตื่นขึ้นจากการนอน   อาการปวดหัวะยังคงอยู่ต่อเนื่องอย่างน้อยตั้งแต่ 3 วันขึ้นไปและไม่ดีขึ้น    มีอาการปวดหัวบ่อยขึ้นถี่ขึ้นกว่าเดิมมาก   ลักษณะของอาการปวดหัวผิดปกติไปจากเดิมเช่น ปวดมากขึ้นต่อเนื่อง ไม่หาย ไปเมื่อกินยาแก้ปวดทั้งๆที่เคยกินยาแล้วดีขึ้น   เมื่อมีอาการปวดหัวอย่างเฉียบพลันและรุนแรง   ปวดหัวพร้อมกับมีอาการชักกระตุก   ปวดหัวพร้อมกับสับสน และความรู้สึก (consciousness) เสียไป   ปวดหัวพร้อมกับปวดตาและหู     เช็ค ... การดูแลตัวเองเพื่อลดอาการปวดหัว     จัดการเรื่องความเครียด   รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ   ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ   ให้ความสนใจเกี่ยวกับท่าทางเวลายืนเดิน หรือนั่ง   นอนหนุนหมอนไม่เกิน 2 ใบ   นอนพักผ่อนให้เพียงพอ     อ้างอิงจาก  1.    http://haamor.com/th 2.    MIMS Thailand . TIMS. 110th Ed 2008. 3.    Analgesichttp://en.wikipedia.org/wiki/Analgesic 4.    https://medthai.com/ 5.    http://www.starclipnews.com/health_page/3527 6.    http://www.siamhealth.net